Путин Донбасс эвазига Украинада ўт очишни тўхтатишини айтган. Зеленский жавоб қайтарди

Россия президенти Владимир Путин АҚШ президенти Доналд Трамп маъмуриятига Украинада ўт очишни тўхтатиш шартлари қаторида Киевдан Донбассни Россияга топширишни талаб қилган, деб хабар берди 8 август куни The Wall Street Journal газетаси Европа ва Украина расмийларига таяниб.

Манбаларга кўра, Путин агар Украина Донецк областидан қўшинларини олиб чиқса, ўт очишни тўлиқ тўхтатишга рози бўлишини, шундан сўнг фронт чизиғи музлатилишини айтган. Кейин Путин Трамп билан якуний тинчлик режасини келишиб олмоқчи, бу режа кейинроқ Украина президенти Володимир Зеленский билан муҳокама қилинади, деган расмийлар.

Бу ҳолда, деб ёзади WSJ, Россия Донецк ва Луҳанск областларини, шунингдек, 2014 йилда аннексия қилинган Қрим яриморолини ўз назоратида қолдиради. Путиннинг талабига кўра, Россия ҳарбий ҳаракатларни тўхтатишдан ташқари ҳеч қандай мажбуриятларни ўз зиммасига олмайди, дея таъкидлаган нашр суҳбатдошлари.

Axios манбалари ҳам агар Украина ҳозирда асосан рус қўшинлари томонидан эгаллаб турилган Луҳанск ва Донецк областларини, шунингдек, Қримни топширадиган бўлса, Путин ҳарбий ҳаракатларни якунлашга розилигини хабар қилган.

Путин Херсон ва Запорижжя областларида (бу ҳудудларнинг катта қисми 2022 йилда Россия томонидан аннексия қилган) фронт чизиғини музлатишга чақирди, деди исми ошкор этилмаган америкалик мулозим. Шундан кейин Россия Украина билан ҳудудларни алмашиш бўйича музокаралар олиб бориб, юқорида тилга олинган икки регионни тўлиқ назоратга олмоқчи. Украина бунинг эвазига қандай ҳудудга эга бўлиши номаълум. WSJ матнидан Россия қўшинлари Суми ва Харкив областларидаги позицияларини тарк этиши аниқ эмас.

Путин ўз шартларини 6 август куни Москвадаги музокаралар чоғида АҚШ президентининг махсус вакили Стив Уиткоффга етказган. Уиткофф ва Трамп Европадаги иттифоқчилар ҳамда Украинага Россиянинг талаблари ҳақида сўнгги кунлардаги бир неча телефон суҳбатларида маълум қилишган.

Европа ва Украина расмийлари Путин бу таклифдан АҚШ томонидан қўлланиши мумкин бўлган янги санкциялар ва божлардан қочиш ҳамда урушни давом эттириш учун ҳийла сифатида фойдаланаётганидан хавотирда.

The Economist маълумотига кўра, Путин ҳавода ва сувда ўт очишни тўхтатишни таклиф қилган. Бундан ташқари, нашр манбаларига кўра, «келишувларнинг кенгроқ тўплами устида иш олиб борилмоқда, улар можарони музлатиш охир-оқибат қандай кўринишда бўлиши мумкинлигига аниқлик киритиши керак».

Украина президенти Володимир Зеленский 9 август куни эрталаб қилган видеомурожаатида украинлар «ўз ерларини босқинчига бермоқчи эмаслиги»ни айтди. У Украина ҳудудий масаласига жавоб мамлакат Конституциясида ёзилган бўлиб, у президентга ҳудудий ўзгаришларга рухсат беришни тақиқлашини таъкидлаган.

«Бундан ҳеч ким чекинмайди ва чекинолмайди ҳам. Украинлар ўз ерларини босқинчига совға қилмайди. Украина дунё бериши мумкин бўлган реал ечимларга тайёр. Бизга қарши бўлган ҳар қандай қарорлар, Украинасиз бўлган ҳар қандай қарорлар – бу бир вақтнинг ўзида тинчликка қарши қарорлардир. Улар ҳеч нарса беришмайди. Бу ўлик қарорлар, улар ҳеч қачон ишламайди. Бизга эса одамлар ҳурмат қиладиган ҳақиқий, чинакам тинчлик керак.

Украинлар ўзини ҳимоя қилмоқда. Россия томонда бўлганлар ҳам унинг ёмонлик қилаётганини билишади. Албатта, биз Россияни қилган ишлари учун мукофотламаймиз», – деди Зеленский.

Шунингдек, у европалик ҳамкорлар ва АҚШ президенти Доналд Трамп билан ҳамкорликни давом эттиришга тайёрлигини таъкидлади. Бу Киевнинг Россия ва АҚШ ўртасида муҳокама қилинаётган тинчлик келишуви лойиҳаси можаро томонлари ўртасида ҳудудлар алмашинувини ўз ичига олиши мумкинлиги ҳақидаги хабарларга биринчи реакцияси бўлди.

Оқ уй «нозик дипломатик музокараларга ҳурмат туфайли» оммавий ахборот воситаларининг тахминларига изоҳ бермаслигини маълум қилди. Кремл ҳам журналистларнинг сўровларини жавобсиз қолдирди.

Кейинроқ WSJ Украина ва Европа АҚШ ҳукуматига ўз тинчлик режасини тақдим этганини хабар қилди. Унга кўра, Россия ва Украина бошқа чоралар кўришдан олдин ўт очишни тўхтатиши керак; улар ўртасида ҳудудларни алмашиш фақат ўзаро асосда мумкин; агар Киев ҳар қандай ҳудудий ён беришларга борса, Украина қатъий хавфсизлик кафолатларини олади, жумладан, НАТОга аъзо бўлади. The Wall Street Journal таъкидлаганидек, бу Россия билан эҳтимолий музокараларда ҳисобга олиниши керак бўлган қизил чизиқдир.

Владимир Путин ва Доналд Трамп 15 август куни Аляскада музокаралар ўтказмоқчи. АҚШ президенти шундан сўнг Путин ва Зеленский иштирокида уч томонлама учрашув ўтказилишига умид қилмоқда. Россия ҳозирча уч томонлама учрашувга розилик бергани йўқ.

CBS News’нинг Оқ уйдаги юқори мартабали манбаси Зеленский Аляскадаги музокараларда «у ёки бу шаклда» иштирок этиши эҳтимоли йўқ эмаслигини айтган. Трамп АҚШ Украина ва Россия етакчилари иштирокида уч томонлама учрашув ташкил этиш «имкониятига эгаман» деб ўйламоқда.

8 август куни Трамп Путинга Украинада ўт очишни тўхтатиш учун берган муддат якунланди. АҚШ президенти Украинада ҳарбий ҳаракатлар тўхтатилмаса, Россиянинг савдо ҳамкорларига нисбатан бож жорий қилиши мумкинлиги билан таҳдид қилганди. Ҳозирча Трамп фақат Ҳиндистон учун АҚШга товарлар импортига 50 фоизлик божлар жорий қилди.