Трамп Қатарда нима қилди: миллиардлик битимлар, ҳашамат ва АҚШ президенти оиласининг шахсий манфаатлари

Қўшма баёнот чоғида Қатар амири Тамим ибн Ҳамад Ол Соний бўлиб ўтган музокараларни мазмунли деб атади ва томонлар кўплаб масалаларни, жумладан, Яқин Шарқ минтақасидаги вазиятни муҳокама қилишга улгурганини айтди.

Амир Қатар ва АҚШ ўртасидаги муносабатлар янги босқичга кўтарилишига умид билдирган.

Ўз навбатида, Трамп «бу қизиқарли бир неча соат бўлгани» ва суҳбатда «бутун дунё, жумладан Россия, Украина ва Эрон муҳокама қилингани»ни айтди.

Трампнинг Қатар расмийлари билан учрашуви нисбатан қисқа муддатли бўлди, Оқ уй раҳбари бундан олдинроқ Саудия Арабистонида бир ярим кун ўтказганди.

АҚШ ва Қатар ўртасида имзоланган ҳужжатлар орасида мудофаа соҳасидаги шартнома ҳамда икки мамлакат ўртасидаги ҳамкорлик тўғрисидаги декларация ҳам мавжуд.

Бундан ташқари, Америка томони Qatar Airways 160 та Boeing русумли самолёт учун 200 млрд доллардан ортиқ қийматдаги «рекорд» буюртма ҳамда MQ-9B дронлари учун буюртма берилган.

АҚШ маъмурияти ушбу битимлар «келажак авлодлар учун инновациялар ва фаровонликни таъминлаши, Америка ишлаб чиқариш ҳамда технологик етакчилигини мустаҳкамлаб, мамлакатни янги Олтин аср сари йўналтириши»ни таъкидлаган.

Ҳужжатларни имзолаш маросимида АҚШ мудофаа вазири Пит Ҳегсет, молия вазири Скотт Бессент, савдо вазири Ҳовард Лютник ва Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Ливитт ҳам иштирок этишган.

Қатардаги музокаралар якунида Оқ уй томонидан тарқатилган пресс-релизда айтилишича, имзоланган келишувлар мамлакатлар ўртасида камида 1,2 трлн долларлик иқтисодий алмашувларни назарда тутади, тузилган битимлар ҳажми эса 243 млрд доллардан ошади.

BBC’нинг АҚШдаги мухбири Энтони Зуркер эслатишича, Қатар Эрон билан қалин алоқага эга. Америка расмийлари учун бу бир вақтнинг ўзида хавотир уйғотади, аммо Теҳрон билан норасмий музокаралар учун имконият ҳам яратади.

Бундан ташқари, 2020 йилда айнан Қатар маъмурияти Трампнинг ўша вақтдаги маъмурияти ҳамда толиблар ўртасидаги келишув тузишда ёрдам берган, бу келишув якунда Америка қўшини Афғонистондан олиб чиқилишга олиб келган.

Икки томонлама комплиментлар: «тинчлик одами» ва «идеал мармар»

Доҳадаги учрашувни амир Тамим ибн Ҳамад Ол Соний Трампни «тинчлик одами» деб атади. Трамп бунга жавобан амир билан анчадан буён бир-бирига хайрихоҳ экани ва ҳамкорликда ишлаб келаётганини айтди.

«Энди биз энг юқори даражада ишлашимиз мумкин», — деган Оқ уй раҳбари.

«Биз нафақат бу ерга, балки бошқа минтақаларга ҳам тинчлик келтирамиз, масалан, Россия ва Украина билан бўлаётган воқеаларда бизга жуда кўп ёрдам бераётганингиздан хабардорман», — дея қўшимча қилган Трамп.

Қатар ҳукумати Киев ва Москва ўртасида, жумладан, Россияга олиб кетилган болаларни қайтариш масаласида воситачилик қилган.

Доҳадаги журналистлар Эски Амирий саройида Америка делегациясига кўрсатилган дабдабали қабулни шундай тасвирлайди: асосий маросимлар залининг ҳавоси хушбўй ҳидлар билан тўйинган, интерерда соф олтиндан ясалган кўплаб деталлар мавжуд.

Трамп бинонинг муҳташамлигига юқори баҳо берди.

«Яхши уй. Жуда яхши. Сиз амалга оширган ишларнинг қиёси йўқ. Мен қурилиш соҳасиданман, шу боис аниқ айта оламанки — бу мармар идеал даражада. Буни улар perfecto деб аташади... Биз эса бу туяларни ҳам қадрлаймиз. Бундай туяларни анча вақтдан бери кўрмагандим», — дея қўшимча қилди Трамп саройдаги музокаралар пайти.

Президент Трампнинг оилавий бизнеси

Доналд Трампнинг айтишича, Яқин Шарқ бўйлаб турнесининг асосий мақсадларидан бири — АҚШга Форс кўрфазидаги бой мамлакатлар сармоясини жалб қилишдир.

Аммо экспертлар унинг минтақага ташрифи президентнинг ўғиллари Эрик ва кичик Доналд бошчилигидаги Trump Organization томонидан эълон қилинган бир қатор ишбилармонлик битимларидан кейин содир бўлганига ҳам эътибор қаратмоқда.

Хусусан, компания май ойи бошида эълон қилган Trump Organization режаларига Қатар ва БААда голф майдонлари ва ҳашаматли виллалар қуриш ҳам киради.

Апрел ойида эса компания «Дубай юрагида» 80 қаватли «жаҳон даражасидаги ҳашаматли турар жой ва меҳмондўстлик»дан иборат минтақадаги биринчи Trump International Hotel & Tower’ни қурмоқчи эканини эълон қилди.

Ҳозирда президент Трампнинг ўзи оилавий бизнес билан боғлиқ эмас.

20 январ куни у Оқ уйга иккинчи муддатга қайтганидан сўнг, ишларни унинг фарзандлари бошқаради, аммо бизнес президент номи билан аталганининг ўзи кўп нарса ўзгармаслигини англатиб туради.

Бундан ташқари, Трамп томонидан АҚШ бош прокурори лавозимига тайинланган Пэм Бонди Қатар ҳукуматининг рўйхатга олинган лоббисти бўлган.

Қатар ҳадяси

Сўнгги кунларда Доналд Трамп Қатардан президент парвозлари учун 400 млн долларлик ҳашаматли самолётни совға сифатида қабул қилиш қарори учун танқид қилинмоқда, ҳолбуки протоколга кўра, Америка расмийлари 400 доллардан қимматроқ совғаларни қабул қила олмайди.

«Менинг позициям шундай: нима учун совғани олмаслигим керак? Биз бошқаларга совға қиламиз. Нима учун совғани олмаслигим керак?», — дея жавоб беради Трамп.

Бу самолётни «учар сарой» деб ҳам аташади. CBS News маълумотларига кўра, самолёт Трампнинг президентлик муддати тугагач, унинг кутубхонасига совға қилинади.

Бундай кутубхоналар АҚШнинг барча президентларига тегишли бўлиб, одатда улар хусусий хайриялар ҳисобига ташкил этилади ва уларда ўз эгасининг президентлиги билан боғлиқ барча турдаги эсдалик ва/ёки таниқли буюмлар сақланади.

Бироқ экспертлар айтишича, самолёт шахсан президентга эмас, балки унинг маъмуриятига топширилаётганини ҳисобга олганда, бундай ҳашаматли совға Америка қонунларини бузиш бўлиши мумкин.

Маълум қилинишича, АҚШ Адлия вазирлиги меморандум тайёрлаган бўлиб, унда нима учун самолётни совға сифатида қабул қилишни жоиз деб ҳисоблаши тушунтирилган, бироқ ҳужжат ҳозирча эълон қилинмаган.

Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Ливиттдан битимнинг қонунийлиги ҳақида сўралганда, у шундай деди: «Бунинг ҳуқуқий тафсилотлари ҳали ишлаб чиқилмоқда, лекин, албатта, бу ҳукуматга ҳар қандай хайрия ҳар доим қонунга тўлиқ мувофиқ амалга оширилади».