“Golden cash” иши: “кўринмас одам” ўзбекистонликларни қандай чув туширганди?

2021 йил 11 январ куни Ўзбекистонга “Киев–Истанбул–Тошкент” йўналишидаги самолётда Украина фуқароси бўлган Максим Мунтян исмли шахс учиб келган. Аэропортдан чиқиб, Тошкент кўчаларига қадам қўйган Мунтян йирик халқаро фирибгарлик ипининг бир учини Ўзбекистонга тортиб келганини ўша вақтда ҳеч ким билмаганди: фирибгарлар гуруҳи жуда қисқа вақтда минглаб ўзбекистонликларни миллионлаб долларга чув туширди. Бу “Аҳмадбой иши”дан сўнг содир этилган энг йирик молиявий пирамидалардан бири бўлди.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Ниқоб

2021 йил бошида Ўзбекистонда аввалига Фарғонада, кейин Тошкент шаҳрида “Golden cash” бренди остида заргарлик буюмлари дўкони очилади. Ушбу бренд рекламанинг кучи билан жуда қисқа вақт ичида оммага танилиб, шов-шувга айланган. “Golden cash”ни таниқли шахслар реклама қилиши одамларда унга бўлган ишончни янада оширганди.

Бироқ бу катта молиявий пирамиданинг бошланиши эди: одамларнинг чўнтагидаги миллионлаб долларларга кўз тикканларга ёнларидан пул сарфлаб, 2-3 та заргарлик буюмлари дўконини саҳналаштириш чўт эмасди. Ва улар бу ишни осонгина уддалашган.

2021 йил 15 январ куни “Golden cash store” МЧЖ давлат рўйхатидан ўтказилади. Унинг фаолият тури ихтисослашган дўконларда соатлар ва заргарлик буюмлари чакана савдоси эди. МЧЖ таъсисчиси ва раҳбари Максим Мунтян бўлган.

“Golden cash store” МЧЖнинг устав фонди 11 млрд сўм қилиб белгиланган. Бироқ бу устав фонди шакллантирилмаган. Бу кўзланаётган йирик фирибгарликка қонуний тус бериш йўлидаги ҳаракатлар эди холос.

Шундан сўнг 2021 йил 25 май куни Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги давлат асиллик даражаси назорат инспекцияси томонидан “Golden cash store” МЧЖга тасдиқнома тақдим этилган. Бу тасдиқнома одамларга “Мана лицензия, бизнинг ишимиз қонуний” дейиш учун муҳим қадам эди.

Фирибгарлар ҳатто “Golden cash store” МЧЖга ҳалоллик сертификати ҳам тайёрлаган.

Шу тариқа фирибгарлар қисқа вақт ичида “Golden cash”ни ўзбекистонликларга заргарлик буюмлари дўконлари тармоғи сифатида кўрсата олган.

Жамоа

Гарчи “Golden cash store” МЧЖ Максим Мунтяннинг номига расмийлаштирилган бўлса-да, аслида бу ишда у катта жамоанинг бир вакили эди холос. Жамоада Виталий Костюк, Борис Синявский, Олександр Савелев исмли Украина фуқаролари, Алишер Собиров, Сухроб Турдиев, Хушбахт Шоев ва бошқа Тожикистон фуқаролари бўлган.

Уюшган гуруҳга Олександр Савелев раҳбарлик қилган. У гуруҳни масофадан туриб бошқарган ва назорат қилган, вазифаларни тақсимлаб берган. Борис Синявский ва Максим Мунтян ташкилотчи, Виталий Костюк эса ёрдамчи бўлган. Булар Олександр Савелев кўрсатмалари асосида иш олиб борган.

Жамоа “Golden cash” брендини Ўзбекистонда танитгач, кейинги қадам сифатида вилоятларда филиаллар ташкил қила бошлайди. Қисқа вақтда Навоий, Андижон, Самарқанд, Қўқон, Тошкент, Бухоро, Жиззах ва бошқа жойларда 10 га яқин ҳудудий офислар очилади.

10 ойда 5,7 млн доллар

Офислар очилиб, “Golden cash” Ўзбекистонда кенг тармоқ ёйгач, асосий мақсад – одамларни чув тушириш орқали пулига эга чиқишга ўтилган. Бунинг учун махсус илова ишлаб чиқилиб, мижозларга брендга пул тикиш орқали катта фоизларда даромад кўриш таклиф этилган. Ҳудудларда кўп мижоз таклиф қилганларга “лидер” мақоми берилиб, “шохидан сопи” чиқарилган.

Фирибгарлар вилоятларда “лидерлар” орқали фуқароларга пул маблағларини ҳафталик ёки 1, 3, 6, 12 ой муддатга топширган тақдирда, 3,5 фоиздан 260 фоизгача даромад билан қайтариб беришни ваъда қилишган. “Лидерлар”га эса ҳар бир жалб қилган мижозларининг киритган сармоясидан 1 фоиздан 20 фоизгача моддий рағбатлантириш айтилган. Бу ёлғонга лаққа тушган “лидерлар” имкон қадар кўпроқ мижоз топишга киришиб кетган.

Биргина Навоий шаҳрида “Golden cash”нинг 3 та офиси фаолият юритган ва вилоятда яшовчи 283 киши бу қармоққа илинган.

“Golden cash” одамлар орасида шунчалик оммалашиб кетадики, бу ҳақда эшитганлар шахсий жамғармасини кўтариб бориб, фирибгарлар қўлига тутқазиб кела бошлайди. Шу тариқа, молиявий пирамидачилар жуда қисқа вақт ичида – 2021 йилнинг 15 январидан 16 ноябр кунига қадар жами 2065 нафар фуқаронинг ўша вақтдаги курс бўйича 5 776 365 АҚШ доллари маблағларини қўлга киритишади.

Суд ва жазо

2021 йилнинг 16 ноябр куни Украина фуқаролари – Максим Мунтян ва Виталий Костюк, Тожикистон фуқаролари – Алишер Собиров, Сухроб Турдиев, Хушбахт Шоев қўлга олинган. Уларнинг бари жиноят ишлари бўйича Шайхонтоҳур туман судининг 2022 йил 14 октябрдаги ҳукми билан жуда кўп миқдорда пул маблағлари ва бошқа мол-мулкни жалб этишга доир ноқонуний фаолият билан шуғулланиш жиноятини содир қилишда айбли деб топилган. Максим Мунтян ва Виталий Костюк 9,5 йил, Алишер Собиров 9 йил, Сухроб Турдиев ҳамда Хушбахт Шоев 8 йил муддатга озодликдан маҳрум қилинган.

Судланувчилардан 2062 нафар жабрланувчи фойдасига етказилган зарарни ундириш белгиланган.

Тошкент шаҳар суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати апелляция инстанциясининг 2023 йил 3 февралдаги ажрими билан суд ҳукми ўзгаришсиз қолдирилган.

“Менинг айбим йўқ”

Максим Мунтян судда қўйилган айбни тан олмаган. У бу ишларнинг барчаси Олександр Савелев ва Борис Синявский кўрсатмалари асосида амалга оширилганини айтган.

“2021 йил 7 январ куни менга олдиндан таниш бўлган Виталий Костюк Telegram орқали ёзди. У Ўзбекистонда иш таклиф қилди ва Тошкент шаҳрида заргарлик дўкони очилишини, у ерда директор бўлиб ишлашим кераклигини айтди. Менга ойига 1 500 АҚШ доллари миқдорида маош, компания томонидан йўлкира, турар жой ва овқат учун тўлов ваъда қилинди. Мен бу таклифга рози бўлдим. Виталий Костюк “Golden Cash” компанияси раҳбари Борис Синявскийдан кўрсатмалар олишимни маълум қилди.

2021 йил 11 январ куни “Киев–Истанбул–Тошкент” йўналишида Ўзбекистонга учиб келдим. Мени Максим Сидоренко ва Алишер Собиров кутиб олди. Орадан бир-икки кун ўтгач Александр Давидов Telegram орқали қўнғироқ қилиб, учрашув таклиф қилди. Учрашдик. У такси чақириб, Нукус кўчасига олиб борди. У ерда бизни икки аёл кутиб олди. Бу юристлар “Golden Cash store” МЧЖни очишда ёрдам беришди. Мен ушбу компанияда таъсисчи ва бир вақтнинг ўзида директори сифатида қайд этилдим. Шу билан бирга, Тошкент марказида дўкон топиш, таъмирлаш ишларини ташкил қилиш билан ҳам шуғулландим. Бу вазифаларни менга Борис Синявскийнинг кўрсатмасига биноан Виталий Костюк берди”, деган Максим Мунтян.

Сўнгра очилган заргарлик дўконига Туркиядан курер орқали тилла маҳсулотлари олиб келинган. Мунтян ккинчи марта 2021 йил ёзида 16 000 долларлик товарни Тошкент аэропортида қабул қилиб олганини билдирган.

“Молиявий ишлар билан биринчи ойда Максим Сидоренко шуғулланди. У мендан аввалроқ Тошкентга келган. Максим Украинага кетишидан олдин менга 30 000 АҚШ доллари берди. Кейинроқ бу маблағларни Олександр Савелевнинг кўрсатмасига асосан Туркияга жўнатдим.

2021 йил февралда Туркиядан Ўзбекистонга Камил исмли таржимон келди. У асосан Фарғонада бўлди. Камилга пулларни Сухроб Турдиев ва Хушбахт Шоев етказишарди. Камил олинган пулларни Олександр Савелев кўрсатмаси асосида биткоинга айлантирарди. У пулларни телеминора яқинида нотаниш эркакка берарди. Бу жараён 2-3 марта такрорланган”, деган Мунтян.

Камил кетгач, ушбу вазифаларни Мунтян ўз зиммасига олган. У Туркияга пулларни юборишда ўз паспортларидан фойдаланишга рози бўлган фуқаролардан фойдаланган.

“Кўринмас” одам

Иш бўйича Виталий Костюкнинг кўрсатмалари ҳам қизиқ. У судда “Golden cash” ишининг энг тепасида “кўринмас одам” турганини айтган.

“Golden Cash store” компаниясига маркетолог сифатида ишга таклиф қилинганман. Бу таклиф менга ушбу компаниянинг ҳақиқий эгаси Борис Синявский ҳамда Олександр Савелев томонидан берилган. Улардан юқорида эса инвестор бор эди. Барча харажатлар — бино ижараси, таъмирлаш, зеб-зийнат буюмларини, техника ва бошқаларни харид қилиш инвестор томонидан қопланган. Мен бу одамни ҳеч қачон кўрмаганман ва ҳатто исмини ҳам билмайман.

Менинг вазифам интернет орқали зеб-зийнат буюмларини сотиш учун компаниянинг реклама концепциясини ишлаб чиқиш, сайт дизайнини, тақдимотлар, слайдлар, фото ва видео каби иш материалларини тайёрлаш эди. Ойлик маошим 5 000 АҚШ долларини ташкил этган. Мен ҳеч қачон одамларга маош тўламаганман, ҳеч қандай ҳужжатга имзо қўймаганман ва омонатчилардан пул олмаганман. “Golden Cash” маркетинги билан Туркия, Тожикистон, Ўзбекистон, Қирғизистон ва Қозоғистонда шуғулландим”, деган Виталий Костюк ўз кўрсатмасида.

Шунингдек, Виталий Костюк ва Максим Мунтян Ўзбекистондаги “Golden Cash store” компаниясида мижозлар сони тахминан 10 000 кишини ташкил қилгани, улардан тахминан 10 млн АҚШ доллари маблағ йиғилгани, пулларнинг аксарият қисми мижозларга кешбэк сифатида тўлаб берилгани ҳақида бир хил кўрсатма берган.

Пуллар қаерда?

Максим Мунтянга кўра, пуллар Капиталбанкда унинг номига очилган пластик картага йиғилган. Ушбу карта орқали тахминан 2 млрд сўм ечилган. Шундан сўнг карта блокланган ҳамда Муродил Муродов номига очилган иккинчи карта ишлатилган. Қолган банк карталари ҳам Муродов томонидан топилган одамлар номига очилган. У ҳар бир одам номига банк картаси очиш учун 100 доллар тўлаган.

Барча банк карталари Муродил Муродовда сақланган. У картадаги пулларни Фарғонадаги таниши орқали нақдлаштирган. Муродов ҳар куни Telegram орқали Мунтянга ўзида қанча пул борлигини ёзган. У эса бу маблағларни Фарғона, Тошкент ва бошқа офислардан жамлаб, ҳисоботни Савелевга тақдим қилган.

Максим Мунтяннинг кўрсатмасида қизиқ бир нуқта бор: у пулларни қандай қилиб Туркияга чиқариб юборганини қуйидагича тушунтирган:

“Олександр Савелев ёки бошқа назорат қилувчи киши Telegram орқали пул олувчи шахснинг рақамини ёки Telegram логинини юборарди. У одам менга қўнғироқ қилар ёки ёзарди. Учрашув жойи келишилгач, таксида етиб борардим. Олувчи машинанинг ойналари орқали паролни кўрсатарди. Агар парол тўғри бўлса, Telegram орқали Савелевга хабар берардим ва пулни топширардим. Олувчи пулни санаб, кейин кетарди. Мен эса таксида ортга қайтардим.

Бу жараён одатда тунда, соат 21:00 дан кейин амалга ошириларди. Бир мартада 10 000 доллардан 140 000 долларгача топширганман. Ҳар ҳафтада бундай операция бўлган. Умумий ҳисобда 1 млн доллар атрофидаги маблағни нақд кўринишида етказиб берганман. Мижозлардан йиғилган бу пуллар Туркияга чиқиб кетган. Олександр Савелев бу пулларни нима қилгани менга номаълум”.

Зарарни “лидерлар” тўлаяпти

Суд ҳукмида келтирилишича, “Golden cash” ишида фирибгарлар 2065 нафар фуқаронинг жами 5 776 365 АҚШ доллари маблағларини қўлга киритган. Ҳукмда судланувчилардан 2062 нафар жабрланувчи фойдасига етказилган зарарни ундириш белгиланган.

Бироқ “Golden cash” ишида ҳудудларда “лидерлик” мақомига эришган шахсларга, яъни 10-15 кишини пул тикишга жалб қилганларга ҳам “дело” қўзғатилган. Эндиликда фуқароларга етказилган зарар ўзбекистонлик бўлган ана шу “лидерлар” зиммасига юкланмоқда. Демак, мижозлардан йиғиб олинган 5,7 млн доллар пулнинг катта қисми Ўзбекистондан олиб чиқиб кетилган.

Жумладан, яқинда ЖИБ Навбаҳор туман судида “Golden cash” иши доирасида фуқаро Кумуш Ҳамдамовага нисбатан жиноят иши кўриб чиқилган. Суднинг 2025 йил 28 апрелдаги ҳукмида Кумуш Ҳамдамова Борис Синявский, Максим Мунтян, Виталий Костюк ва бошқалар билан жиноий тил бириктиргани айтилади. Унга кўра, Ҳамдамова “Golden Cash store” МЧЖнинг Навоий вилояти бўйича норасмий лидери сифатида ишлаб келган.

Аммо Кумуш Ҳамдамова судда айбига иқрорлик билдирмаган ва унинг ўзи жабрланувчи эканини айтган.

Жиноят ишида 6 киши жабрланувчи сифатида ўтган. Яъни бу шахслар Ҳамдамова томонидан “Golden cash”га пул тикишга жалб этилгани келтирилган. Шу сабабли, ҳукмда ушбу 6 кишига етказилган зарар Кумуш Ҳамдамова томонидан Навоий вилояти ИИБ депозит ҳисобрақамига қўйилган 325 млн сўмдан қопланиши белгиланган. Айни ана шу 6 жабрланувчининг исми Максим Мунтян ва бошқаларга оид жиноят ишида ҳам бор.

Нега алданаверамиз?

“Golden cash”дан кейин ҳам Ўзбекистонда ўнлаб молиявий пирамидалар “палак ёзди”, одамларнинг миллионлаб доллар пуллари чет давлатларга олиб чиқиб кетилди. Бу жараён ҳозирги кунда ҳам давом этмоқда: одамлар бири йўқолиб, бири пайдо бўлаётган турли схемадаги “пул кўпайтириш” лойиҳаларига ҳамон алданишмоқда.

Аслида халқаро жиноий гуруҳ Ўзбекистонга тадбиркорлик ниқоби остида келиб, 10 ойда минглаб фуқарони миллионлаб долларга чув тушириши тадбиркорлик ва фирибгарлик ўртасида одамлар яққол ажрата оладиган қизил чизиқ йўқлигини англатади. “Golden cash” ишида ҳам МЧЖ давлат рўйхатидан ўтказилган, унга шакллантирилмаган 11 млрд сўм устав капитали ёзиб қўйилган, фаолият юритиши учун тасдиқнома тақдим этилган. Ушбу ҳужжатлар одамларни фаолиятим қонуний дея чув туширишга етарли. Ўзимизнинг “домчи” ва “автолизингчи” шоввозларнинг фириби етмагандай, чет элликлар ҳам келиб талаб кетавериши бу йўналишда аниқ чора-тадбирлар белгилаш вақти келганини кўрсатмоқда.

Руслан Сабуров,
Kun.uz