Ҳарварддаги можаро, геосиёсий танлов олдида қолган Сербия ва Россияга таҳдид қилган G7 – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

G7 молия вазирлари Россияга санкцияларни кучайтириш билан таҳдид қилди

«Еттилик гуруҳи» (G7) мамлакатлари молия вазирлари қўшма баёнот чиқариб, агар Москва Украинада ўт очишни тўхтатишга рози бўлмаса, Россияга босимни кучайтириш, жумладан, санкцияларни кучайтириш билан таҳдид қилишди. Улар Россиянинг давом этаётган тажовузкорлигини қораладилар ва «можаро вақтида Россияни қўллаб-қувватловчи ҳар қандай ташкилот» Украинани қайта тиклаш бўйича шартномалардан четда қолишини айтишди.

«Еттилик гуруҳи» мамлакатлари молия вазирликлари раҳбарлари глобал иқтисодий сиёсатдаги ноаниқлик чўққиси аллақачон ўтиб кетгани ҳақида фикр билдирди. Улар бозорларни барқарорлаштириш ва умумий сиёсат мақсадларига эришиш учун биргаликда ҳаракат қилишларини айтишди.

Баёнотда, шунингдек, Хитой тўғридан тўғри тилга олинмаган ҳолда, айрим мамлакатларнинг «бозорга хос бўлмаган сиёсати ва амалиёти» бошқаларнинг иқтисодий хавфсизлигига таъсир қилиши қайд этилган. Ҳужжат «барча учун тенг шароитлар» яратишга чақиради, деб ёзади AFP.

Канаданинг Калгари яқинидаги Банф курортида бўлиб ўтган уч кунлик саммит якунлари бўйича G7 молия вазирларининг қўшма баёноти эълон қилинди. Канада айни пайтда АҚШ, Германия, Буюк Британия, Франция, Италия ва Японияни ўз ичига олган G7'га раислик қилмоқда. Россия 2014 йилда Қрим қўшиб олинганидан кейин собиқ «катта саккизлик»дан чиқариб юборилган эди.

Исроил авиазарбаларни тўхтатмаяпти: қурбонлар ошмоқда

Исроил армиясининг блокададаги Ғазо секторининг жанубидаги Хон Юнус шаҳрига уюштирган ҳужумлари натижасида 32 нафар фаластинлик ҳалок бўлди. Хусусан, Фаластиннинг WAFA ахборот агентлиги хабарига кўра, Хон Юнус чеккасидаги Ал-Абсан посёлкасида жойлашган Дағма оиласининг уйига қилинган ҳужум оқибатида 11 киши, асосан болалар ҳалок бўлган. Кўплаб оғир ярадорлар борлиги ҳам айтилмоқда.

Хон Юнусда бошқа бир турар жой уйига қилинган Исроил ҳужуми натижасида яна 3 нафар фаластинлик, жумладан 2 бола ҳалок бўлган. Бомбардимонлар ва вайрон бўлган инфратузилма туфайли тез ёрдам бригадалари ярадорларни шифохоналарга олиб боришда катта қийинчиликларга дуч келмоқда.

Ғазо секторининг марказий қисмидаги Дейр-ал-Балаҳ шаҳрида эса Исроил ҳарбий самолётлари инсонпарвар ёрдам карвонига зарба берган. Бунинг натижасида 6 нафар фаластинлик, хусусан халқаро ташкилотлар омборларига ёрдам етказаётган ходимлар ҳалок бўлган. Дейр-ал-Балаҳнинг шарқий қисмига қилинган яна бир авиазарба оқибатида ҳалок бўлган тўрт нафар фаластинликнинг жасади «Ал-Ақсо» касалхонасига олиб келинган.

Anadolu'нинг Ғазо расмийларига таяниб ёзишича, Исроил армияси Ғазодан ҳибсга олинган 10 нафар фаластинликни озод қилган. Улар шифохонага тиббий кўрик учун олиб борилди, лекин ҳозирча уларнинг соғлиғи ҳақида маълумот йўқ.

Сўнгги 24 соат ичида Исроил Ғазода 75 та нишонга авиазарбалар берди. Расман бу ҳужумлар қуролли гуруҳларга қаратилган дейилган, бироқ фаластинлик манбаларга кўра, тинч аҳоли уйларига ва кўчирилганлар лагерларига ҳам зарба берилган.

2023 йил 7 октябрдан бери Исроил ҳужумлари оқибатида Ғазода ҳалок бўлганлар сони 53 822 нафарга етди. Сўнгги бир суткада эса 60 киши ҳалок бўлиб, 185 киши яраланган.

Кая Каллас: Сербия геосиёсий танлов қилиши керак

Европа Иттифоқининг ташқи ишлар ва хавфсизлик сиёсати бўйича олий вакили Кая Каллас Белградга ташрифи чоғида Сербия «қаерда бўлишни хоҳлаши» бўйича «стратегик, геостратегик» танлов олдида турганини айтди. Associated Press агентлиги Европа Иттифоқи бош дипломатининг сўзларидан иқтибос келтирди.

Сербия президенти Александр Вучич Брюсселнинг огоҳлантиришларини эътиборсиз қолдириб, 9 май Ғалаба куни Москвада ўтказилган ҳарбий парадда қатнашганидан икки ҳафта ўтгач, Каллас: «Сербиянинг Европа келажаги у қўллаб-қувватлайдиган қадриятларга боғлиқ», деди.

«Украинада бу даҳшатли уруш олиб бораётган одам билан нега ёнма-ён туришимиз кераклигини тушунмаяпман», деди Каллас. Унинг қўшимча қилишича, Сербия президенти «ўз версиясини тақдим этган».

Калласнинг сўзларига кўра, Сербия сиёсий раҳбарияти ЕИга киришни ўзининг стратегик мақсади деб аташда давом этмоқда. Бироқ Брюссел «бу сўзларни исботлайдиган ва қўллаб-қувватлайдиган ҳаракатларни кўришни» истайди, деди у.

Суд Ҳарвардга халқаро талабалар қабулини чеклашга доир Трамп маъмурияти уринишини тўхтатди

АҚШ федерал судьяси Жума куни Трамп маъмуриятининг Ҳарвард университетига халқаро талабаларни қабул қилишни тақиқлашга уринишни вақтинча тўхтатди. New York Times’нинг ёзишича, бу қарор Ҳарварднинг фавқулодда аризасидан сўнг чиқарилди.

Олдинроқ, АҚШ Ички хавфсизлик департаменти университетнинг халқаро талабаларни ўқитиш сертификатини бекор қилган эди. Ҳарвард буни ноқонуний ва сиёсий қасос деб атаб, судга мурожаат қилди.

Университет президенти Алан Гарбер бу ҳаракат минглаб талабалар ва олимларнинг келажагига таҳдид солишини, университетга эса жиддий зарар етказишини айтди.

Судга кўра, ҳукумат талаб қилган ҳужжатлар – 7 мингдан ортиқ халқаро талаба бўйича 10 кун ичида тўлиқ маълумот – «мисли кўрилмаган» даражада мураккаб бўлган. Ҳарвард ушбу талабларни бажарганини билдирган, бироқ бу «етарли эмас» деб топилган.

Трамп маъмурияти Ҳарвардни антисемитизм ва «Америкага қарши кайфият» билан айблаб, университетга қарши саккиздан ортиқ тергов бошлаган, шунингдек, миллиарлаб долларлик грант ва контрактларни музлатиб қўйган.

Мазкур чеклов тахминан 6 800 халқаро талабани, хусусан, кузги семестрга тайёрланаётганларни ҳам бевосита таъсир остида қолдиради. Ҳарвард адвокатлари бу талабалар мамлакатга кира олмаслигини, университет эса йирик молиявий йўқотишларга учрашини таъкидлади.

Вақтинча тўхтатиш қарори чиқарилган бўлса-да, асосий эшитув 29 май куни бўлиб ўтади.

Россия ва Украина асирлар алмашди

Украина ва Россия 16 май куни Истанбулда эришилган келишув доирасида «1000 га 1000» форматида асирлар алмашинуви бўйича биринчи босқични амалга оширди. Бу ҳақда Украина президенти Владимир Зеленский ўзининг Telegram каналида маълум қилди.

«‘1000 га 1000ʼ алмашув бўйича келишувнинг биринчи қисми амалга оширилди. Бу келишув Туркиядаги учрашувда эришилган эди ва уни тўлиқ амалга ошириш муҳим. Бугун – 390 киши. Шанба ва якшанба кунлари алмашинув давом этишини кутяпмиз», – деб ёзди Зеленский.

Украина президенти фуқароларни ватанга қайтариш учун ёрдам бераётган ва тун-у кун ишлаётганларга миннатдорчилик билдирди.

«Асирликдаги барча инсонларни қайтариш жуда муҳим. Ҳар бир исм, ҳар бир одам бўйича маълумот текширилмоқда. Бундай қадамларнинг амалга ошиши учун дипломатик ҳаракатларимизни давом эттирамиз», – дея қўшимча қилди у.

Украинанинг ҳарбий асирлар билан ишловчи Координацион штаби хабар беришича, 270 ҳарбий хизматчи ва 120 нафар тинч аҳоли вакили уйларига қайтарилган.

Украина мудофаа вазири Рустем Умеров эса алмашув рўйхатлари ягона мезон — ҳаётни сақлаб қолиш асосида тузилганини айтган. Истанбулдаги келишувлар асосида бир неча кун давом этадиган янги алмашувлар кутилмоқда.

Эрон Озарбойжон элчихонасига ҳужум қилган эркакни қатл қилди

Эронда 2023 йил январида Озарбойжоннинг Теҳрондаги элчихонасига қуролли ҳужум уюштириб, элчихона хавфсизлик хизмати раҳбарини ўлдирган ва яна икки кишини жароҳатлаганликда айбдор деб топилган шахс ўлим жазосига ҳукм қилинди. Бу ҳақда Эроннинг IRNA ахборот агентлиги хабар берди.

Маҳкумнинг исми ошкор этилмади. ОАВ хабарига кўра, ҳукм қонуний кучга киргандан сўнг ижро этилган, аммо қандай усулда эканига аниқлик киритилмаган. Одатда, Эронда ўлим жазоси осиш орқали амалга оширилади. Ҳужум қилган шахс қотиллик, ноқонуний қурол сақлаш ва жамоат тинчлигини бузишда айбдор деб топилди.

Эрон ҳукумати ҳужумга шахсий фожиа сабаб бўлганини маълум қилган эди. Бироқ Боку воқеани террорчилик ҳаракати сифатида тан олди.

Ҳужумдан кейин Озарбойжон дипломатик миссияси ёпилди ва ходимлар Эрон ҳудудини тарк этди. 2023 йил апрелида Боку тўрт нафар эронлик дипломатни чиқариб юборди ва Теҳрон ҳам бунга шу тарзда жавоб қайтарди. Озарбойжон элчихонаси фақат 2024 йил июль ойида очилди, аммо бошқа манзилда.

Россияда мигрантларнинг айрим фарзандлари рус тили имтиҳонидан озод қилинди

Рус тилидан билимини мажбурий синовдан ўтказиш тўғрисидаги қонун кучга киргунга қадар рус мактабларига ўқишга кирган мигрантларнинг фарзандлари имтиҳонда қатнашмайди, бу мақсадга мувофиқ эмас, деди РИА Новости агентлигига «Рособрнадзор» раҳбари Анзор Музаев.

Аввалроқ, Давлат Думасининг «Новые люди» фракцияси депутатлари ҳар йили рус мактабларида таълим олаётган мигрантлар фарзандларининг рус тили билимини синовдан ўтказишни таклиф қилган эди.

«Бизга бундай буйруқ келмади ва мен бу ишни бажаришдан ҳозирча ҳеч қандай маъно кўрмаяпман», деди бошқарма бошлиғи. Бироқ Музаевга кўра, ўқитувчилар чет эл фуқароларининг фарзандлари рус тилини ўрганишда муаммоларга дуч келмаслиги учун ҳаракат қилиши керак.

Россияда рус мактабларига кириш ва ўқишни давом эттиришни режалаштираётган вояга етмаган чет эл фуқаролари учун рус тилини билиш даражасини аниқлаш тести 2025 йил 1 апрелдан бошлаб жорий қилинган.