Санкциялар остидаги етти нафар россияликда Малта паспорти борлиги аниқланди

Украинадаги уруш сабаб Ғарб санкцияларига учраган баъзи россиялик бизнесменлар «олтин виза» дастури орқали олинган Малта паспортлари туфайли Европа Иттифоқи давлатларига кириш имкониятини сақлаб қолмоқда. Улар орасида кўмир саноати миллиардери, Финландияда активларга эга бўлган миллионер, икки мақсадли товарлар савдогари ва Буюк Британияда пул ювиш жиноятида айбдор деб топилган шахс ҳам бор.

Financial Tiems сизиб чиққан ҳужжатларга асосланиб, ЕИ аъзоси бўлган Малта фуқаролигини олган ва кейинчалик АҚШ, Европа Иттифоқи ёки Украина санкцияларига учраган етти нафар россияликни аниқлади. Уларнинг энг машҳури — бизнесмен Алберт Авдолян бўлиб, у Элгинский кўмир комплексига эгалик қилади, «Ростех» ёрдамида Россиядаги энг йирик металлургия кўмир ишлаб чиқарувчисини яратган. Бундан аввал у «Скартел» (Yota бренди) телекоммуникация операторининг ҳам ҳаммуассиси бўлган. Forbes 2025 йилги миллиардерлар рўйхатида унинг бойлигини 5 миллиард долларга баҳолаган (31-ўрин). Авдолян 2015 йилда (хотини ва тўрт фарзанди билан бирга) Малта паспортини олган ва феврал ойида «Ростех» билан яқин алоқалари, Россия ҳукумати учун «муҳим даромад манбаи бўлгани боис» Европа Иттифоқи санкцияларига тушган.

Малта паспортига эгалик қилувчи яна уч нафар россиялик АҚШ ва Украина санкцияларига учраган. Улар орасида — Евгения Бернова ҳам бор, у АҚШ томонидан «Россия давлат идораларига алоқадор фойдаланувчиларга ускуналарни экспорт қилишга кўмаклашгани учун» айбланган. Қўшма Штатлар расмийларига кўра, Бернова ўзининг Малтадаги компанияси орқали икки мақсадли ускуналарни алдов йўли билан сотиб олиб, уни Россияда ҳарбий мақсадларда ишлатилиши учун етказган. Бернова ўзининг санкция рўйхатига киритилишини «АҚШ ҳукумати томонидан нотўғри тушунилган ҳолат» деб атаган.

Миллионер Павел Мелников ҳам 2015 йилда Henley & Partners компанияси орқали Малта паспортини олган (Авдолян оиласи ҳам худди шу компания орқали паспортларни қўлга киритган). FT кўрган ҳужжатларда келтирилишича, 2018 йилда Финландия ҳукумати унга тегишли мулкни тинтув қилган ва 2025 йил февраль ойида уни солиқ ва бухгалтерия қоидаларини бузганликда айблаб, суд қилган. Натижада, унинг Малта фуқаролиги бекор қилинган.

Яна бир фирибгар — 24 ёшли Семен Куксов бўлиб, у ўтган йили Буюк Британияда ноқонуний йўл билан олинган даромадларни ювганликда айбланиб ҳибсга олинган. Прокуратура маълумотларига кўра, у жиноят йўли билан топилган пулларни йиғиб, «ювилган маблағларни чет элга етказиб бериш учун» курьерлик қилган.

Малта — ҳозирда Европа Иттифоқида инвестиция эвазига фуқаролик берадиган сўнгги давлатдир. Бунгача бундай дастурлар Кипр, Болгария ва Европа Иттифоқидан чиқиб кетган Буюк Британияда ҳам ёпилган эди. Малта дастурига кўра, номзод камида 600 минг евро миқдорида бир марталик инвестиция киритиши, кўчмас мулк сотиб олиши ёки ижарага олиши, 10 минг евро хайрия қилиши ва мамлакатда уч йил яшаши керак. Агар номзод 750 минг евро инвестиция қилса, яшаш муддати бир йилга қисқартирилади.

Еврокомиссия Малтани судга бериб, ушбу дастурдан воз кечишни талаб қилган. Уларнинг фикрича, мазкур дастур «коррупция, пул ювиш ва солиқлардан қочиш каби жиддий хатарларга олиб келмоқда». Бундан ташқари, бундай тизим «Европа Иттифоқи фуқаролиги моҳиятини ва уни олишдаги ҳалоллик принципларини бузади».