«Савдо урушларида ғолиблар бўлмайди». Трампнинг божларига дунё бўйлаб қандай муносабат билдирилмоқда?

Трампнинг фармонига кўра, янги тарифлар дунёнинг барча мамлакатларига нисбатан қўлланади. АҚШга товарлар импорти учун базавий, энг кам божхона божи 10 фоизни ташкил этади.

Айрим давлатлар учун юқорироқ тарифлар белгиланган: масалан, Хитойга 34 фоиз, Европа Иттифоқи мамлакатларига – 20 фоиз, Японияга – 24 фоиз, Ҳиндистонга – 26 фоизлик тариф жорий этилган.

Еврокомиссия раҳбари Урсула фон дер Ляйен АҚШ президенти қарори «жаҳон иқтисодиётига жиддий зарба бўлгани»ни таъкидлади. «Президент Трампнинг бутун дунё, жумладан, Европа иттифоқи учун ҳам божлар жорий этиши жаҳон иқтисодиётига жиддий зарба бўлди. Ноаниқлик кучайиб боради ва протекционизм янада ўсишига туртки бўлади. Бунинг оқибатлари бутун дунё бўйлаб миллионлаб одамлар учун даҳшатли бўлади. Бу дарҳол сезилади. Миллионлаб фуқаролар озиқ-овқат учун тўловларнинг ошишига дуч келишади. Дори-дармон ва транспорт қимматлашади. Инфляция ўсади», – деди у Самарқанддаги «Европа Иттифоқи – Марказий Осиё» саммитида сўзлаган нутқида.

Еврокомиссия раҳбари агар АҚШ музокараларга боришни истамаса, Европа жавоб чораларини кўриши ҳақида огоҳлантирди.

«Биз пўлат тарифларига жавобан чораларнинг биринчи пакетини ишлаб чиқишни якунлаяпмиз. Ва ҳозир биз музокаралар муваффақиятсизликка учраган тақдирда ўз манфаатларимиз ва бизнесимизни ҳимоя қилиш учун кейинги қарши чораларни кўришга тайёрланмоқдамиз», – деган у.

Ирландия бош вазири ўринбосари Саймон Ҳаррис Европа Иттифоқи «ўз жавобида хотиржамлик ва вазминликни сақлаши кераклиги»ни айтди ва «Европа Иттифоқи ва Ирландия АҚШ билан музокаралар асосида ечим топишга тайёрлиги»ни қўшимча қилди.

Италия бош вазири Жоржиа Мелони (у январ ойида Трампнинг инаугурациясида Европадан қатнашган ягона давлат раҳбари бўлганди) унинг тарифлар бўйича қарорини «нотўғри» деб атади ва «АҚШ билан келишувга эришиш ва савдо урушига йўл қўймаслик учун барча имкониятларни ишга солиш»га ваъда берди.

«Биз савдо тўсиқлари кўпайишини истамаймиз. Биз савдо урушини хоҳламаймиз. Бу халқларимизни қашшоқроқ, дунёни эса узоқ муддатли истиқболда хавфлироқ қилади», – дея огоҳлантирди Швеция бош вазири Улф Кристерссон.

Франция президенти Эммануэл Макрон пайшанба куни Елисей саройида ишбилармон доиралар вакилларини қабул қилишини маълум қилди.

Хитой савдо вазирлиги баёнот бериб, Америка президентининг бу қадамини қоралади ва ўз ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш учун қарши чоралар кўриш билан таҳдид қилди.

«Савдо ва тариф урушларида ғолиблар йўқ ва протекционизм – бу ечим эмас. АҚШ ўзининг нотўғри хатти-ҳаракатларини тўғрилаши ва барча давлатлар, жумладан, Хитой билан савдо баҳсларини тенглик, ўзаро ҳурмат ва ўзаро манфаат асосида маслаҳатлашувлар йўли билан ҳал қилиши керак», – дейилади баёнотда.

Япония бош вазири Шигеру Ишиба Токиодагилар «икки томонлама иқтисодий алоқалар, жаҳон иқтисодиёти ва кўп томонлама савдо тизимига катта салбий таъсир кўрсатадиган» янги тарифлардан четда қолмаганидан «жуда ҳафсаласи пир бўлгани»ни айтди.

«АҚШ ҳукуматининг жорий чоралари ва бошқа кенг кўламли савдо чекловлари Япония ва АҚШ ўртасидаги иқтисодий муносабатларга, шунингдек, жаҳон иқтисодиёти ва кўп томонлама савдо тизимига сезиларли таъсир кўрсатади», – деган у.

Ишиба имкон бўлса, шахсан президент Трампдан бу чораларни қайта кўриб чиқишни сўрашга ваъда берди.

«Глобал тариф уруши яқинлашаётгани муносабати билан вазият жуда жиддий тус олаётган экан, ҳукумат ушбу савдо инқирозини бартараф этиш учун ўз ихтиёридаги барча имкониятларини ишга солиши керак», – деди Жанубий Корея президенти вазифасини бажарувчи Хан Док Су.

Док Су янги тарифлар жорий этилишидан зарар кўрган корхоналарни, жумладан, автомобилсозлик корхоналарини фавқулодда қўллаб-қувватлаш чораларини кўришни буюрди, деб хабар берди мамлакат саноат вазирлиги.

«Дўстлар бундай қилмайди», – дея таърифлади Австралия бош вазири Энтони Албанезе Америка божлари жорий этилишини. «[Трамп] маъмурияти тарифлари ҳеч қандай мантиққа эга эмас ва икки давлат ўртасидаги шериклик асосларига зиддир», – деган у.

Канада бош вазири Марк Карнининг сўзларига кўра, мамлакат «бу тарифларга қарши чоралар билан курашмоқчи» ва «мақсадли ва куч ишлатиш орқали ҳаракат қилади». «Ишчиларимизни ҳимоя қиламиз ва G7’даги энг кучли иқтисодиётни қурамиз», – деган у.

Яқинда Америка товарлари импортига барча божхона тўловларини бекор қилган Исроил Вашингтон томонидан 17 фоизлик тарифлар жорий этилишидан «бутунлай шокка тушди», деб ёзади маҳаллий ОАВ.

«АҚШдан импортга божларни бутунлай бекор қилиш тўғрисидаги қарор бу қадамнинг олдини олишига ишончимиз комил эди», – дея Исроил расмийсининг сўзларини келтиради нашрлар.

Россия-чи?

Трампнинг фармонида ҳам, Оқ уй томонидан эълон қилинган импортга божлар киритиш ҳақидаги қўшимча материалларда ҳам Россия номи келтирилмаган.

Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Левиттнинг Axios нашрига айтишича, бу Россияга қарши жорий қилинган санкциялар шундоқ ҳам «сезиларли даражада савдо қилиш имкониятини истисно қилгани» билан боғлиқ.

2024 йилда Россия ва АҚШ ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми 3,5 миллиард долларни ташкил этган, бу 1992 йилдан бери энг паст кўрсаткичдир.

Куба, Беларус ва КХДР ҳам Трампнинг янги божлари таъсирига тушмади, чунки бу мамлакатларга нисбатан амалдаги Америка санкциялари шундоқ ҳам жуда қаттиқ, дея қўшимча қилди у.

Бироқ, Axios таъкидлашича, АҚШнинг Россия билан савдо ҳажми, масалан, янги божлар жорий этилган Маврикий ёки Брунейникидан кўпроқ. 

Россия аллақачон киритилган санкциялар туфайли янги божлар остига тушмагани ҳақида New York Times нашрининг Оқ уйдаги аноним манбаси ва АҚШ молия вазири Скотт Бессент ҳам Fox News телеканалига берган интервюсида маълум қилди.